آرشیو ماهانه : فروردین ۱۳۹۶

همزمان با پایان ثبت‌نام افراد برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری، این رقابت سیاسی سرنوشت‌ساز برای کشور، وارد عرصه جدیدی شد. بسیاری از پیش‌بینی‌ها حکایت از انتخاباتی داغ با مشارکت حداکثری مردم دارد. شاید در این میان دلایل حضور غافل‌گیرکننده احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری، آن هم در حالی که تا چندی قبل سخن از عدم حضور او بود، برای بسیاری از افراد مبهم باشد.

در خصوص پیش‌بینی نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری و همچنین آخرین وضعیت جناح‌های سیاسی در آستانه انتخابات به سراغ حسین کنعانی مقدم، فعال سیاسی اصولگرا رفتیم که مشروح گفت‌وگوی «قانون» با او را در ادامه می‌خوانید.

با توجه به پایان مرحله ثبت‌نام نامزدهای ریاست جمهوری، انتخابات پیش رو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، رقابت اصلی در انتخابات پیش رو بین روحانی و رئیسی است. از میان این دو نفر یکی به نمایندگی از جریان اصولگرایی و دیگری به عنوان نماینده جریان اعتدال و اصلاح‌طلب وارد صحنه انتخابات شده‌اند. به نظر می‌رسد در انتخابات پیش رو شاهد یک رقابت پرشور و با مشارکت حداکثری باشیم. اما نکته قابل توجه این است که نتیجه انتخابات را اصولگرایان، اصلاح‌طلبان یا جریان اعتدال‌گرا تعیین نمی‌کنند، بلکه این آرای خاکستری است که به هر سمتی که حرکت کند موجب پیروزی آن جناح خواهد شد. البته با توجه به نزدیک بودن رقابت، احتمال کشیدن انتخابات به دور دوم وجود دارد.

اگر گزینه‌هایی که از سوی جریان اصولگرایی در انتخابات ثبت‌نام کردند تا لحظه آخر در رقابت باقی بمانند، جریان اصولگرا چه برنامه‌ای را اتخاذ خواهد کرد؟

دو فرضیه در این خصوص وجود دارد. یکی اینکه تعدد نامزدها موجب کشیده شدن انتخابات به دور دوم می‌شود و در دور دوم اصولگرایان با تمرکز بر روی گزینه‌ای که بیشترین آرا را به‌دست آورده، بتوانند پیروز انتخابات شوند. دیگر اینکه قبل از آغاز رای‌گیری، جریان اصولگرایی تمرکز خود را روی یک گزینه بگذارد. بنده معتقدم اگر تعدد نامزدها در جریان اصولگرایی ادامه پیدا کند این جریان شکست خواهد خورد مگر اینکه در لحظات آخر، دیگر کاندیداها به نفع نامزد واحد کنار بروند.

چه شد که کاندیداهای اصولگرا به جریان جمنا پشت کرده و به صورت مستقل برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند؟

ساز و کار جمنا از قبل مشخص بود و همه چیز طبق همان ساز و کار پیش رفت. قرار بود تمام گزینه‌ها با حضور در وزارت کشور ثبت‌نام کرده و بعد از تایید صلاحیت، همه به نفع یکی کنار روند.

حضور غافلگیرکننده احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تایید صلاحیت می‌شود؟

قبل از اینکه صلاحیت احمدی‌نژاد توسط شورای نگهبان تایید یا رد شود، با کاری که انجام داد و نا فرمانی از فرمایش رهبری، در پیش مردم رد صلاحیت شد. اگر وارد عرصه انتخابات نیز شود بیشتر به دنبال جمع کردن رای برای شخص روحانی خواهد بود تا اصولگرایان!

آیا حمید بقایی را رجل سیاسی می‌دانید؟

پیش‌بینی من این است که بقایی تایید صلاحیت نمی‌شود، این گروه بیشتر سعی می‌کند با فضاسازی و جوسازی‌های رسانه‌ای، آرای ضد انقلاب را برای خود جمع کنند.

محبوبیت در سیاست به چه شکل تعریف می‌شود و شاخصه‌های آن چیست؟

در قاموس سیاسی، کسی که بتواند اعتماد مردم را جلب و حرف مردم را بیان کند و مردم، مطالبات خود را در گفتمان او ببینند، موجب می‌شود آن شخص مقبولیت پیدا کند. اما وجیه المله، یک شرط مهم برای رئیس‌جمهور بودن است. زیرا رئیس‌جمهور برای کل کشور است، نه رئیس یک جناح یا یک جریان. کسانی که وارد عرصه سیاسی کشور می‌شوند اگر بتوانند وجیه المله بودن را در گفتمان خود طرح کنند، آرای مردم به سوی او گرایش پیدا می‌کند. در سیستم مردم‌سالاری دینی، ملاک مردم علاوه بر حداقل شرایطی که شورای نگهبان آن را تعیین می‌کند این است که فرد مورد نظر برای ریاست جمهوری توانایی لازم برای انجام وظیفه‌ای که به عهده می‌گیرد را داشته باشد.

آیا احمدی‌نژاد قدرت انتقال سبد رای خود به فرد دیگری را دارد؟

در خصوص احمدی‌نژاد به نظر می‌رسد سبد رأیی که او تصورش را می‌کرد و گویا دچار یک نوع توهم سیاسی نیز شده بود، وجود ندارد و از طرفی با اقدامی که انجام داد همین سبد رأی را نیز از دست داد و دیگر نمی‌تواند در خصوص آرای خود با دیگر جریانات سیاسی معامله کند. احمدی‌نژاد با این اقدام، یک نوع عملیات انتحاری سیاسی انجام داد که کمربند انفجاری آن، بقایی و مشایی بودند و بعید به نظر می‌رسد بتوانند در سپهر سیاسی کشور جایگاهی به‌دست آورند.

فعالیت جریان سوم در کشور را با وجود دو جریان ریشه‌دار و با سابقه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جریان‌های سیاسی ما در کشور بر اساس گفتمان‌هایی است که طرح می‌کنند. از ابتدای انقلاب چند گفتمان داشتیم، یکی گفتمان انقلاب اسلامی که حزب جمهوری آن را مطرح می‌کرد، بعد از آن نوبت به گفتمان سازندگی رسید که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی آن را مطرح کرد. بعد از آن گفتمان اصلاحات توسط دولت اصلاحات بود و احمدی‌نژاد نیز یک گفتمانی با عنوان مهر ورزی مطرح کرد که با شکست رو به رو شد و دیگر نمی توان آن را به عنوان یک جریان سیاسی شناخت. نکته دیگر اینکه جریان‌های سیاسی باید در ساختار تشکیلات حزبی رشد و نمو پیدا کنند. با جوسازی و حاشیه‌سازی نمی‌توان جریان و گفتمان ایجاد کرد. در کشور ما یک گفتمان، بیشتر غالب نبوده است. سایر گفتمان‌ها در اقلیت قرار می‌گرفتند. بنابراین جریان سوم اگر به این معنی باشد که نتیجه رقابت دو جریان اصلی کشور به نتیجه نرسد، بدون شک جریان دیگری جایگزین آن دو جریان خواهد شد.

ثبت‌نام‌های بی‌شمار و خلأ قانونی که برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد واکنش بسیاری از چهره‌های سیاسی کشور را به همراه داشته است. این خلأ قانونی چگونه قابل حل است؟

خلأ قانونی ناشی از این است که قانون مناسب برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری نداریم. قانون، بیشتر تمرکز خود را در مورد انتخاب رییس جمهور گذاشته و اینکه چه افرادی می توانند ثبت‌نام کنند به خوبی شرح داده نشده است. قوانین مرتبط به ثبت‌نام در انتخابات و به ویژه انتخابات ریاست جمهوری باید در اولین فرصت اصلاح شود. شرایط اولیه‌ای تعریف شود. نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است که در نبود احزاب قدرتمند، افراد مختلف به خود اجازه می دهند برای انتخابات وارد عرصه سیاسی شوند که این موضوع موجب به وجود آمدن یک ترسی از نظام سیاسی کشور شده است. غربی ها از این فضا سوء استفاده کرده و می‌گویند ایران به دنبال راه‌اندازی یک شو تبلیغاتی است تا یک انتخابات قدرتمند و پرشور! زیرا بیشتر افرادی که برای انتخابات ریاست جمهوری به وزارت کشور می‌روند، نتوانستند جایگاهی را در ساختار سیاسی کشور برای خود به دست آورند از همین رو، هیچ گونه مسئولیتی نیز در مورد اظهاراتی که می کنند ندارند. متاسفانه صدا و سیما با پخش چنین صحنه‌هایی موجب می‌شود این نقصی که در قانون وجود دارد بیشتر نمایان شود.

در آخرین رتبه‌بندی جهانی، ارزش و قدرت پاسپورت ایران همراه با کشورهای بنگلادش، نپال، لیبی، یمن و سودان در رتبه ۸۸ قرار گرفته است، شهروندان ایرانی به ۳۷ کشور دسترسی آسان‌تری دارند.

اتباع ایرانی درحال حاضر به کشورهای ارمنستان، اکوادور، گرجستان، هائیتی، میکرونزی، نیکاراگوئه، ترکیه و ونزوئلا بدون داشتن ویزا می‌توانند سفر کنند و برای سفر به کشورهای بولیوی، کامبوج، کیپ‌ورد، کومور، ساحل عاج، جیبوتی، دومینیکا، گینه بیسائو، کنیا، لائوس، لبنان، ماکائو، ماداگاسکار، مالزی، مالدیو، موریتانی، موزامبیک، نپال، پالائو، ساموآ، سیشل، سریلانکا، تاجیکستان، تانزانیا، تیمور-لسته، توگو، تووالو، اوگاندا، زیمبابوه باید ویزای هنگام ورود یا الکترونیکی و یا جواز الکترونیکی سفر دریافت کنند.

مرتضی رحمانی‌موحد ـ معاون گردشگری کشور ـ به عنوان متولی سفر در ایران در پاسخ به این سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر این‌که با توجه به اقدام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این سال‌ها برای اجرای رژیم لغو روادید ایران به انگیزه‌ی جذب گردشگران بیشتر، در مقابل برای تسهیل سفر ایرانی‌ها به خارج از کشور و رفع موانع و فرایند پیچیده سفرهای توریستی اتباع کشورمان چه اقداماتی انجام داده و آیا با وزارت خارجه که قطع به یقین در این زمینه مسؤولیت بیشتری دارد، برنامه مشترکی داشته است؟ گفت: تسهیل صدور ویزا متفاوت از لغو رواید است. نظام تسهیل رواید معطوف به جذب گردشگر است که براساس سیاست‌های هر کشوری تنظیم می‌شود. فرضا کشوری می‌خواهد از ایران گردشگر بیشتری جذب کند، بنابراین دست به چنین سیاستی می‌زند و کاری هم به سیاست کشور مقابل ندارد، مثل روسیه که برای لغو ویزای گروهی گردشگران اقدام کرد.

وی افزود: در سیاست جذب گردشگر به ایران، تسهیل صدور روادید یک اصل اساسی به شمار می‌آید که تا کنون هم‌راستا با آن عمل شده است. صدور ویزای فرودگاهی با سه ماه اعتبار و راه‌اندازی ویزای الکترونیک از جمله اقدامات نظام جمهوری اسلامی ایران بود تا ویزا به عنوان عامل بازدارنده‌ی سفر به ایران محسوب نشود.

رحمانی‌موحد سپس اظهار کرد: اما در رژیم لغو روادید، نظام احترام متقابل به شهروندان در نظر است. این سیاست کاملا متوازن اتخاذ می‌شود. ما چگونه می‌توانیم به اتباع کشوری راحت اجازه ورود بدهیم، اما در مقابل اتباع ایرانی با مشقت به آن کشور سفر کنند و در فرایند سنگین دریافت ویزا گرفتار شود، روی همین اصل هم بود که لغو ویزا به قدم متقابل و اقدام مشترک منوط شده است.

معاون گردشگری تاکید کرد: سیاست و اهداف تسهیل ویزا از لغو روادید کاملا مجزا است و روی همان تعاریف برای تسهیل سفر شهروندان سایر کشورها به ایران اقدام شده است، قطعا وزارت خارجه برای حفظ شأن و جایگاه شهروندان ایرانی همچنان گذشته، تلاش می‌کند.

در این شرایط، «دنیای‌اقتصاد» به سراغ آرشیو خود رفته تا مشخص شود قیمت خودروهای داخلی در ۱۲ سال گذشته (طی سال‌های ۸۴ تا ۹۶) چه تغییراتی داشته و در کدام دولت، تورم قیمتی در بازار خودرو بیشتر بوده است. ازآنجاکه دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ۸ ساله بود و دولت فعلی نیز عمر چهارساله خود را می‌گذراند، طبعا منصفانه تر این است که قیمت خودروها را به‌صورت جداگانه و در سه دوره چهار ساله محاسبه کنیم، با این حال در متن گزارش به مقایسه دو دولت (نهم و دهم با یازدهم) می‌پردازیم، اما در اینفوگرافی مربوطه، تغییرات قیمتی را در سه دوره جداگانه (دولت نهم، دولت دهم و دولت یازدهم) بررسی می‌کنیم.

انفجار قیمت خودرو در دولت دهم

برای مقایسه قیمت‌ها، باید به تابستان ۸۴ برگردیم و به روزهایی که دولت نهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد، سکان هدایت کشور را در دست گرفته بود. در آن روزها البته تنوعی که امروز در بازار خودرو وجود دارد، به چشم نمی‌آمد و خودروهای نسبتا محدودی در دسترس مشتریان قرار داشتند.

به گفته فعالان صنعت خودرو، افزایش نرخ ارز در دولت‌های نهم و دهم، یکی از عمده دلایل بالا رفتن قیمت خودروهای تولید داخل به‌شمار می‌رود، هرچند البته تحریم‌های بین‌المللی نیز در جای خود تاثیری غیر‌قابل انکار بر بالا رفتن هزینه تولید خودرو گذاشت. تحریم‌ها علاوه‌بر اینکه سبب شدند خودروسازان بزرگ از ایران بروند و نقل و انتقال پول بسیار سخت و محدود شود، کلی هزینه روی دست خودروسازان گذاشتند چون آنها مجبور بودند قطعات موردنیاز خود را از طریق واسطه‌ها و با قیمتی بیش از نرخ واقعی تامین کنند. تمامی اینها در مجموع سبب شده‌اند تا قیمت خودرو از سال ۸۴ تا ۹۲ رشدی خارج از تصور را تجربه کند و قدرت خرید مشتریان نیز سال به سال کمتر شود. اما برای آنکه مشخص شود قیمت خودروهای داخلی چه تغییراتی را در طول ۸ سال اداره کشور توسط دولت‌های نهم و دهم، به خود دیده، نگاهی می‌اندازیم به جزئیات قیمتی خودروها، تا تورم شدید بازار خودرو در این دوران، کاملا به چشم بیاید.

طبق جداول قیمتی موجود، در اواسط سال ۸۴، قیمت پراید ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بوده، اما در پایان دولت دهم (تابستان ۹۲) برای خرید این خودرو باید ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه می‌شد. این یعنی قيمت پراید در طول دولت‌های نهم و دهم، حدودا دو و نیم برابر شده است. از پراید که بگذریم، پژو ۴۰۵ نیز افزایش قیمتی حدودا ۳/ ۲ برابری را از سال ۸۴ تا ۹۲ داشته است. این خودرو در تابستان ۸۴ با قیمتی حدود ۱۲ میلیون تومان به فروش می‌رسید، اما مشتریان در تابستان ۹۲ باید ۲۷ میلیون تومان برای خرید این محصول می‌پرداختند. پژو پارس فول هم که در سال ۸۴ نزدیک به ۱۷ میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، قیمت آن در تابستان ۹۲ به ۳۵ میلیون تومان رسید. با این حساب، قیمت پژوپارس از آغاز دولت احمدی‌نژاد تا پایان دولت او، دو برابر رشد کرد. اما از وانت پیکان هم بشنویم؛ خودرویی که بازمانده‌ای از پیکان به‌شمار می‌رود و در مقایسه با سال ۸۴ قیمت آن ۸/ ۲ برابر افزایش را به خود می‌بیند. وانت پیکان در تابستان ۹۲ حدود ۱۴ میلیون تومان قیمت داشت حال آنکه ۸ سال قبل تر، تنها پنج میلیون تومان به فروش می‌رسید.

پژو ۲۰۶ تا سال ۹۰ جزو پرتیراژترین خودروهای داخلی به‌شمار می‌رفت، اما از سال ۹۱ و پس از قطع ارتباط پژو با ایران خودرو، تولید آن به شدت کاهش یافت و قیمتش شدیدا بالا رفت. از ۲۰۶ هم رد شویم و نگاهی بیندازیم به تغییرات قیمت سمند. این خودرو را در تابستان سال ۸۴ و در مدل LX می‌شد با قیمتی حدود ۱۳ میلیون تومان خریداری کرد، با این حال هشت سال بعد قیمت آن بیش دو برابر رشد کرد و به ۲۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. اما با توجه به آنکه تندر-۹۰ در سال ۸۶ وارد بازار ایران شد، ملاک مقایسه تغییرات قیمتی این محصول را سال موردنظر لحاظ می‌کنیم. این خودرو در سال ۸۶ و در مدل فول خود یعنی E2، قیمتی برابر با ۱۴ میلیون تومان داشته اما در پایان دولت دهم (شش سال بعد)، قیمت آن به ۳۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد. با این حساب، تندر-۹۰ حدود ۱۵۴ درصد رشد قیمتی را طی دولت‌های نهم و دهم تجربه کرده است.

تغییرات قیمت خودرو در دولت یازدهم

اما به سراغ دولت یازدهم بیاییم و ببینیم قیمت خودروهای داخلی در این دولت چه تغییراتی را طی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ تجربه کرد. ازآنجاکه به احتمال بسیار زیاد و به دلایلی از جمله رکود بازار و در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری، قیمت خودرو تا پایان دولت فعلی تغییر خاصی را به خود نخواهد دید، می‌توان قیمت‌های فعلی را ملاک مقایسه با چهار سال پیش به حساب آورد.

رضا ساکی – روزنامه‌نگار و طنزنویس در مطلبی متناسب با حال و هوای این روزها که با ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از هر طیف فکری، گروه سنی و سطح تحصیلاتی همراه است، ضمن طرح این پرسش‌ها، در ادامه چنین نوشته است:

«راستش را بخواهید این حجم از ابتذال را خود آن رسانه‌ها ایجاد کردند. رسانه‌هایی که برای همان آدم‌های غیررجل غیرسیاسی و مایوپوش به ستاد انتخابات آمده بودند. همان‌ها که نان‌شان در مصاحبه کردن با کراواتی، تریاکی، خشخاشی، بچه، محصل، معترض، مستاجر و … است. یعنی اگر در همان روز اول کسی این آدم‌های فله را نمی‌دید و عکس و خبرشان را منتشر نمی‌کرد در روزهای بعدی کار به اینجا نمی‌کشید که یک نفر بیاید جلوی عکاس‌ها مو تکان بدهد و یک نفر بازو بگیرد.

در این چند روز ویدیوهای بی‌شماری منتشر شد که در آن ویدئوها صدای شبه‌خبرنگارانی را می‌شنویم که به فلان ثبت‌نام‌کننده التماس می‌کنند که یک بار دیگر پشتک بزند یا انگلیسی حرف بزند یا موهایش را تکان بدهد تا آنها عکس و فیلم‌شان را بگیرند. این مقدار از التماس نشان از وظیفه‌ای دارد که صاحب رسانه، یعنی مدیرمسئول و سردبیر به عهده آنها گذاشته‌اند. وظیفه‌ای که خلاصه آن این است: برو حاشیه بگیر!

این رسانه‌های زرد، این رسانه‌های اینستاگرامی، این رسانه‌های تک‌نفره و چندنفره و این شبه‌رسانه‌ها در این پنج روز خوراک خوبی برای خود پختند و برداشت خوبی از محصول کردند. این رسانه‌ها فضایی ساختند که صدای همه را درآورد اما برای خودشان عالی بود.

این رسانه‌ها در ادامه هم به دنبال خوراک زرد هستند و فضای انتخابات را غیرجدی و کمیک روایت خواهند کرد و این روایت کمیک از روند انتخابات صدمه جدی به انتخاب مردم خواهد زد. چون فضای کمدی ممکن است خروجی کمدی هم داشته باشد.

این فضای کمیک رسانه‌های رسمی و جدی را قیچی می‌کند. رسانه‌های رسمی نمی‌خواهند در دام ابتذال ثبت‌نام‌کنندگانی بیفتند که طرح مسکن دلباز، آزادی تریاک و یارانه ۱۵ میلیون تومانی را پیشنهاد می‌کنند اما از سویی دیگر فشار و نیاز مخاطب را حس می‌کنند که علاقه به حواشی ثبت‌نام‌ دارد.

سختی کار رسانه‌های رسمی به همین چند نکته ختم نمی‌شود. از روز دوم ثبت‌نام و وقتی که واقعا شور قضیه درآمد، برخی ارگان‌ها و نهادها از رسانه‌ها می‌خواستند که قضیه را فرهنگ‌سازی و مدیریت کنند. جالب است که ارگان قانون‌گذار که به‌راحتی و با یک قانون می‌توانست جلوی این کار را بگیرد، از رسانه انتظار معجزه و مدیریت فضای کمدی ثبت‌نام را دارد؛ فضایی که رسانه‌ رسمی نه آغازکننده آن بوده است و نه ذاتا می‌تواند جهت آن را عوض کند.

در روزهای پیش رو رسانه‌ها زرد به دنبال خوراک زرد خواهند بود و اگر خبر زرد پیدا کنند خبر زرد می‌سازند و فضای انتخابات را همچنان غیرجدی و کمیک روایت می‌کنند، که این روایت کمیک از روند انتخابات صدمه جدی به انتخاب مردم خواهد زد. چون فضای کمدی ممکن است خروجی کمدی هم داشته باشد.»